วัคซีนพิษสุนัขบ้าตกมาตรฐาน-ฉีดไม่ทั่ว

วัคซีนพิษสุนัขบ้าตกมาตรฐาน-ฉีดไม่ทั่ว

ไทยโพสต์  ฉบับวันที่ ๑๖ มีนาคม ๒๕๖๑

จุฬาฯ * เสวนา "ฝ่าวิกฤติโรคพิษสุนัขบ้า" ชี้ภาครัฐตื่นตัวมากขึ้น แต่สัตว์กลับเป็นโรคมากขึ้น สาเหตุหลักมาจากการให้วัคซีนไม่ทั่วถึง ทำได้แค่ 60% ของประชากรสัตว์ หนำซ้ำเจอวัคซีนตกมาตรฐานอื้อ เตรียมแก้ กม.ให้กรมวิทย์ตรวจสอบคุณภาพวัคซีนสัตว์ที่นำเข้า ก่อนขึ้นทะเบียนในไทย           15 มี.ค. ที่จุฬาลงกรณ์มหา วิทยาลัย มีการเสวนาเรื่อง  "ฝ่าวิกฤติโรคพิษสุนัขบ้า" โดยมี ศ.สพ.ญ.ดร.สันนิภา สุรทัตต์ รองคณบดีนโยบายและแผน และอาจารย์ประจำภาควิชาจุลชีววิทยา คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาฯ, สพ.ญ.เบญจวรรณ สิชฌนา สัย ผอ.สำนักงานสัตวแพทย์สาธารณ สุข สำนักอนามัย กกม., น.สพ.วีระ เทพสุเมธานนท์ อดีตผู้ทรงคุณวุฒินายสัตวแพทย์ สถานเสาวภา สภากาชาดไทย และคุณบุญโฮม แสนเมืองชิน ผู้แทนกลุ่มสานสายใยชีวิต SOS ร่วมกันเสวนา           ศ.สพ.ญ.ดร.สันนิภากล่าวว่า โรคพิษสุนัขบ้าเป็นโรคที่พบในประ เทศไทยมาตลอด เกิดจากการสัมผัสหรือถูกกัดจากสัตว์ที่เป็นพาหะ โดยเชื้อกว่า 90% เกิดจากสุนัข ซึ่งช่วงนี้ได้กลับมาเป็นที่สนใจของประชาชน เพราะตั้งแต่ต้นปีมีผู้เสียชีวิตจากโรคดังกล่าวแล้ว 4 คน และในช่วง 3-4 ปีที่ผ่านมานี้ ตั้งแต่ปี 2557-2560 จากข้อมูลของกรมปศุสัตว์พบว่ามีการกระจายตัวในวงกว้าง โดยเฉพาะในภาคใต้สูงขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งการที่พบเชื้อมากขึ้น อาจเป็นเพราะการรายงานในสื่อโซเชียลที่รวดเร็ว ทำให้เกิดการตื่นตัว ซึ่งแม้ว่าโรคจะมีความรุนแรงแต่สามารถป้องกันได้ด้วยการให้วัคซีน โดยในประเทศไทยค่อนข้างให้ความสำคัญในการป้องกันโรคโดยการให้วัคซีนต่อเนื่องแก่สุนัขทุกปี แต่จากข้อมูลปีที่ผ่านๆ มา พบว่า ภาครัฐจะมีการให้วัคซีนแก่สุนัข 10 ล้านโดส ต่อประชากรสุนัขทั่วประเทศที่มีประมาณ 10 ล้านตัว แต่กลับได้ใช้วัคซีนเพียงปีละ 5-6  ล้านโดส และบางตัวได้รับเกิน 1 เข็ม ทำให้มีประชากรสุนัขได้รับวัคซีนเพียง 30-50% เท่านั้น จึงเป็นสาเหตุที่ว่าทำไมมีการให้วัคซีนทุกปีแต่กลับพบเชื้อมากขึ้น โดยจากข้อมูลการระบาดวิทยาระบุว่า การที่จะควบคุมโรคได้ สุนัขต้องได้รับวัคซีน 70% ของประชากรทั้งหมด อย่างไรก็ตาม ได้มีการเสนอให้มีการเพิ่มวัคซีนเป็น 20 โดส แต่ก็ได้รับการทักท้วงจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) แต่ในที่สุดกระทรวงมหาดไทยก็มีการออกกฎหมายออกมาว่าสามารถจัดซื้อจัดจ้างได้ อย่างไรก็ตาม แม้ว่าความตื่นตัวในระดับประเทศจะดีขึ้น แต่ก็ยังพบวิกฤติ เพราะในปี 2559 อย.ได้มีการเรียกคืนวัคซีนที่ไม่ได้มาตรฐานจำนวน 3 ล้านโดส           ศ.สพ.ญ.ดร.สันนิภากล่าวอีกว่า ในการพบเชื้อพิษสุนัขบ้าในสุนัขที่ตายและถูกส่งมาตรวจในห้องปฏิบัติการ พบว่าตั้งแต่ปี 2557-2560 มีอุบัติการณ์เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ปี 2557 พบ 250 ตัว ปี 2558 พบ 330 ตัว ปี 2559 พบ 617 ตัว และปี 2560 พบ 846 ตัว ตามลำดับ และในปี 2561 ผ่านมาเกือบ 3 เดือน พบแล้ว 347 ตัว ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าประชากรสุนัขเพิ่มมากขึ้น แต่การให้วัคซีนยังไม่ทั่วถึง อีกทั้งยังพบปัญหาวัคซีนมีภูมิคุ้มกันต่ำกว่ามาตรฐาน ดังนั้นจึงควรมีการระดมการให้วัคซีนแก่สุนัขจรจัดก่อน โดยสุนัขที่มีเจ้าของเคยได้รับวัคซีนแล้ว เจ้าของก็ไม่ควรตื่นตระหนกจนรีบนำสุนัขไปฉีด รอไปก่อนได้จนกว่าสัตวแพทย์จะนัดไปฉีดซ้ำ และภาครัฐก็ควรให้ความสำคัญในการจัดหาวัคซีนที่ได้มาตรฐานและฉีดป้องกันในสุนัขให้ได้ตามสัดส่วนที่สามารถป้องกันโรคได้           สพ.ญ.เบญจวรรณกล่าวว่า หากดูสถานการณ์ย้อนหลังในเขต กทม. พบว่าสามารถควบคุมสถาน การณ์ได้ เพราะตั้งแต่ปี 2554 เริ่มไม่มีผู้เสียชีวิตมีเพียงปี 2555 และ 2559 ที่มีผู้เสียชีวิตปีละ 1 คน หลังจากนั้นก็ยังไม่พบผู้เสียชีวิต แต่จากกระแสข่าวว่าพบผู้ติดเชื้อเสียชีวิต 6 รายนั้นไม่เป็นความจริง เพราะ 6 ราย นั้นคือพบในสัตว์ไม่ใช่คน และจากปี 2552-2561 ในภาพรวมของประเทศที่พบสุนัขติดเชื้อถึงปีละ 500-600 ตัวนั้น กทม.พบเพียง 20-30 ตัว เพราะมีการดำเนินการป้องกัน โดยมีทีมเฝ้าระวังและสอบสวนโรคพิษสุนัขบ้าเคลื่อนที่เร็วลงไปฉีดวัคซีนแก่สุนัขและแมวจรจัดใน 50 เขต แบ่งเป็น 10 วันทำการ ลงไปวันละ 50 จุด 10 วัน ก็เป็น 500 จุดทั่ว กทม.  โดยมีการดำเนินการตั้งแต่ มี.ค.-ก.ย.60 และมีการทำหมันในสุนัขและแมวจร จัดทุกตัวทั้งเพศผู้เพศเมีย ทั้งที่มีเจ้า ของและไม่มีเจ้าของ เพื่อลดประชากร โดยมีการทำหมันปีละ 2-3 หมื่นตัว           ส่วนสัตว์ที่พบว่ามีการสัมผัสเชื้อและสงสัยว่าจะติดเชื้อ ก็จะนำส่งสถานควบคุมและพักพิงสุนัขเพื่อให้การดูแลจนกว่าจะหมดอายุขัยตามที่มีประชาชนร้องขอ โดยไม่ต้องมีการทำลายเพราะหากติดเชื้อสุนัขก็จะตายไปเองภายใน 10 วัน ซึ่งจากการดูสถิติย้อนหลังที่มีการทำลายสุนัขเพื่อตัดวงจรโรคก่อนที่จะมีการดำเนินการด้วยวิธีดังกล่าว พบว่าไม่ได้ทำให้อุบัติการณ์ของโรคลดลงได้ หากเป็นการทำหมันจะสามารถลดประชากรใหม่ และตัวที่ทำหมันเวลาผ่านไปก็จะตายไป ก็จะลดการเกิดโรคให้น้อยลงไปด้วย อย่างไรก็ตาม ในแต่ละปีในพื้นที่ที่มีการระบาดของ กทม.จะไม่ซ้ำกัน อาจเป็นเพราะใน กทม.มีการเปลี่ยนแปลงของประชากรตลอดเวลา           น.สพ.วีระกล่าววว่า ปัจจุบันทั่วประเทศมีห้องปฏิบัติการเพื่อตรวจหาข้อมูลการระบาดวิทยาของเชื้อพิษสุนัขบ้าที่ตายแล้วทั้งหมด 24 แห่งกระจายทั่วประเทศ ใน กทม.มี 2 แห่ง ที่สถานเสาวภา และสถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ กรมปศุสัตว์ โดยหากมีสัตว์ตายหรือสงสัยว่าติดเชื้อพิษสุนัขบ้าสามารถส่งตรวจได้ ส่วนภูมิภาคสามารถส่งซากสัตว์ให้แก่ปศุสัตว์จังหวัดให้นำไปตรวจสอบ หากสุนัขเกิดอาการป่วย แต่ไม่มีอา การซึมเศร้ามาก่อน และเกิน 10 วันยังไม่ตาย ให้สงสัยไว้ก่อนว่ายังไม่มีการติดเชื้อสุนัขบ้า           ด้าน ดร.สุภาพร ภูมิอมร ผอ.สถาบันชีววัตถุ กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข กล่าวถึงกรณีมีการเปิดเผยข้อมูลว่าสาเหตุที่โรคพิษสุนัขบ้าระบาดน่าจะมีสาเหตุจากวัคซีนไม่ได้มาตรฐาน โดยเฉพาะเมื่อปี 59-60 ถูกสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เรียกคืน 3 ล็อต ว่า ที่ผ่านมาไม่มีกฎหมายบังคับให้เราต้องตรวจสอบวัคซีนในสัตว์  โดยเชื่อใบรับรองจากประเทศต้นทาง จนเกิดเหตุว่าพ่อค้าสุนัขที่ตลาดนัดจตุจักรเกิดติดเชื้อพิษสุนัขบ้าทั้งๆ ต้องมีการฉีดวัคซีนป้องกันพิษสุนัขบ้าก่อนขายให้ลูกค้า รวมถึงมีการติดเชื้อในแถบภาคเหนือทำให้เกิดข้อสงสัยเรื่องคุณภาพวัคซีน กรมวิทย์เลยร่วมมือกับ อย.และกรมปศุสัตว์ ทำการสำรวจคุณภาพของวัคซีนใน 17 จังหวัดภาคเหนือ ซึ่งมีวัคซีนนำเข้าจากบริษัทต่างประ เทศ 7-8 แห่ง ก็พบว่ามีวัคซีนจาก 1 บริษัทที่ไม่ได้มาตรฐาน จึงส่งเรื่องให้ อย.เรียกคืน ซึ่งได้ส่งเข้ามา 5 ล็อต ซึ่ง อย.ก็ต้องเรียกคืนทั้งหมด ส่วน 3 ล็อตที่เป็นข่าวว่าถูกเรียกคืนในปี 59-60 นั้น ก็เป็นล็อตที่เราตรวจเจอในครั้งนั้น ซึ่งหลังจากนั้นก็มีการตรวจสอบเข้มข้นขึ้น และ อย.กับกรมวิทย์ กำลังคุยกันว่าจากนี้ อย.จะมีการออกกฎหมาย หรือออกเป็นประกาศเพื่อให้อำนาจกรมวิทย์ในการตรวจสอบคุณภาพวัคซีนในสัตว์ ก่อนจะอนุญาตขึ้นทะเบียนในไทย จากเดิมที่เราไม่มีอำนาจ.